Kürt'ün diline vurulan mühür - I

Diyarbakır’daki Kürtçe dil eğitimi verilen Ali Erel Okulu kapatıldı.

18 Şubat günü okula gelen görevliler, valilik kararıyla kolluk kuvvetleri eşliğinde okulun kapısını mühürlediler.

Çocukluklarını, henüz anne karnında duydukları o ilk sesin tınılarıyla, ilk kez kendi ana dillerinde sesli, yazılı, görsel bir şölen halinde yaşamaya başladıkları okul böylece kapatılmış oldu.

Valilikten gelen yetkililer okulun, "Kürtçe ilkokul işlevi" gördüğü gerekçesini öne sürerek kapıyı mühürlediler.
 

Dünya Ana Dil Günü ve Bengal halkının ana dil hareketi

21 Şubat Dünya Ana Dil Günü’dür. Bu gün 1999 yılında UNESCO tarafından Uluslararası Ana Dil Günü olarak ilan edilmiştir. Kökeni ise Bengal Halkının Ana Dil Hareketi’ne dayanır.

Pakistan devleti, 1947’de Hindistan’dan ayrılarak kurulmuştur. O zamana dek Hindularla aynı dili konuşan Müslüman Bengaller, 1948 yılında İslami birlik adına genç Pakistan İslam Cumhuriyeti’ne katılmış ve Doğu Pakistan Eyaleti adını almıştır. Çok değil, bir yıl sonra “Bengal coğrafyası, Bengal toprağı” gibi ifadeler suç sayılmış, 44 milyon Bengallinin kullandığı Bengalce dilinin konuşulması yasaklanarak Urduca tek resmî dil ilan edilmiştir.

Bu asimilasyona tepki olarak 1948’de Bengal Dil Hareketi kurulur ve “tek tipçi” politikalara karşı başta eyalet başkenti Dakka olmak üzere, Doğu Pakistan’ın belli başlı büyük şehirlerinde onbinlerin katıldığı kitlesel gösteriler başlar. Daha bir yıl önce “İslam kardeşliği” söylemiyle Bengallileri yanına çeken Pakistan devleti bu gösterileri kanla bastırır. Günlerce süren katliamda yüzlerce gösterici öldürülür. Buna karşılık Ana Dil Hareketi, Pakistan devletinin birçok baskı, aldatma ve oyalamalarına karşında büyük bir halk desteğiyle yıllarca sürer. 

21 Şubat 1952’de dünya tarihin görmüş olduğu en büyük ana dil eylemi başlar. Onbinlerce Bengalli öğrenci, Dakka Üniversitesi’ni işgal eder. Polisin, Dakka Üniversitesi’nde ana dil hakkı için yapılan eyleme saldırısından sonra üniversite binası savaş alanına döner. Olaylar kente yayılır. Bu kadar saf, temiz ve insani bir talebe dahi acımasızca saldırılması Belgal halkı arasında infiale yol açar. Protestolar, izleyen saatlerde eyaletin tümüne yayılarak bir genel greve dönüşür. Sokaklar “Bengalce’ye özgürlük!” diyen milyonlarla dolup taşar.

Aslında, Dakka Üniversitesi’nde, ana dil hakkına tahammül edemeyen hegemonik bir devletin saldırısıyla yakılan bu ateş, başka ve daha büyük bir yangının fitilini ateşleyecektir. Bu, Bengal halkının Pakistan’dan ayrılarak bağımsız Bangladeş ülkesinin doğmasına sebep olacak ateşten başkası değildir.

1956 yılına kadar dinamizminden hiçbir şey kaybetmeden süren Ana Dil Hareketi, nihayet 2 Şubat 1956 da başarıya ulaşır. Pakistan devleti yeni anayasada Bengalce’yi 2.resmi dil olarak güvence altına alır.

Ne var ki, iki yıl sonra yapılacak askeri darbe, ülkedeki hak ve özgürlükleri bir çırpıda ezeceği gibi yeni anayasayı da askıya alacak, eski tek tipçi ve asimilasyoncu politikalara geri dönecektir. Bu durum, 17 Aralık 1971 tarihinde Bangladeş devletinin kurulmasıyla sonuçlanacak bir dizi yeni ve daha güçlü toplumsal hareketin de başlamasına neden olacaktır.

Kürtçe, 40 milyon konuşanıyla dünyada en çok konuşulan diller sıralamasında 28'incidir.

İşte UNESCO’nun 1999 yılında 21 Şubat’ı Uluslararası Ana Dil Günü ilan etmesine neden olan olaylar bu şekildedir.

Ana dilde eğitim hakkının avantajlarını vurgulayan UNESCO, 1953 ‘ten bu yana ilköğretimde ana dilde eğitimi teşvik etmektedir. Yapılan araştırmalar, eğitimlerini ana dillerinde alan çocukların okuldaki başarı olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Bugün Hindistan’da anayasa tarafından kabul edilmiş 22 resmi dil mevcuttur. Bu sayı Çin’de 51, Hindistan’da 36, Rusya’da 34, Irak’ta 4, İran’da 8, İtalya’da 11, İngiltere’de 10, ABD’de 8 ve Bolivya’da 37 dir.

Bir diğer ilginç örnek Güney Afrika Cumhuriyetidir. Burada, en büyük yerli halkı oluşturan Zuluların dili Zuluca’dır. Beyaz azınlık rejimi tarafından siyahlar üzerinde yıllarca ırkçı baskı rejimi hüküm sürmüştür. 1990 yılında Apertheid rejimi yıkılınca 28 yıl zindanda tutsak olan Nelson Mandela özgürlüğüne kavuşur. Siyah ırkın üzerindeki baskı son bulur. Anayasalarına, Zuluca’yla birlikte kaydedilen resmi dil sayısı 11'dir. Bunu yapmakla ne dünyanın sonu gelir, ne de ülke bölünür. Bugün bu ülkede her etnik grubun kendi dillerinde eğitim alacakları okulları vardır. Bu açıdan bakıldığında sömürgeci ırkçı rejimin zincirlerinden kurtulan Güney Afrika tam bir halklar ve diller mozaiğidir.

Kürtçe, 40 milyon konuşanıyla dünyada en çok konuşulan diller sıralamasında 28.dir. Büyük kısmı dört ülke topraklarına bölünmüş Kürtlerin nüfusunun, Türkiye ‘de olduğu tahmin edilen 20 milyonu, ana dilde eğitimden mahrumdurlar.

Kürtlerin yerküremizdeki nüfusunun 30 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Bu, dünyadaki 199 ülkeden 160 tanesinin nüfusundan daha büyük bir topluluğa işaret etmektedir. BM üyesi 194 ülkeden 113 ünde, birden fazla dilin resmi dil olarak kullanıldığı gerçeği karşısında önemle düşünülmesi gereken bir olgu olmalı bu.

@yusufnazim